Katmer nerede yapılır? Farklı gözlerle bir lezzet haritası
Hiç düşündünüz mü; aynı hamur, aynı yağ ve aynı fıstık nasıl oluyor da bir şehirde dillere destan, başka bir yerde ise sıradan bir lezzet haline gelebiliyor? İşte tam da bu yüzden “Katmer nerede yapılır?” sorusu, basit bir coğrafya sorusu olmaktan çok daha fazlası. Bu yazıda meseleye tek boyutlu bakmayacağız. Erkeklerin veriyle, ölçüyle bakan gözlerini de, kadınların duygularla, kültürle yoğrulmuş bakışını da masaya koyacağız. Hazırsanız gelin, birlikte bu çok katmanlı hikâyeye dalalım.
Katmerin doğduğu yer: Antep’in kalbinden dünyaya
Katmer denince akla ilk gelen yer hiç şüphesiz Gaziantep. Burası, sadece bir şehir değil, hamur işlerine adanmış bir kültür merkezi. Katmer burada sıradan bir tatlı değil; düğün sabahlarının vazgeçilmezi, misafire verilen değerin göstergesi.
Sade yağla kat kat açılan hamur, içine koyulan kaymak ve toz şekerle buluşur, fıstığın yeşil taçlandırmasıyla tahta çıkar. Antep’te sabah kahvaltısında bile katmer yenir; bu bile ne kadar içselleştirildiğini gösterir.
Ama katmer sadece Antep’le sınırlı değil. Şanlıurfa, Kilis, Kahramanmaraş gibi şehirlerde de farklı formlarda karşımıza çıkar. Bazı yerlerde tahinli, bazılarında sade, bazılarında ise sadece tuzlu yağla hazırlanır. Yani aslında “katmer nerede yapılır?” sorusu, “hangi damak zevri hangi toprağın suyuyla yoğrulmuş?” sorusuna dönüşür.
Erkeklerin gözünden: Veriler, istatistikler ve coğrafya
Erkeklerin konuya yaklaşımı çoğu zaman daha ölçülebilir ve nesnel olur. “Katmer en çok nerede üretiliyor?”, “Hangi şehirde yılda kaç ton fıstık tüketiliyor?”, “Turistlerin en çok katmer yediği şehir neresi?” gibi sorularla meseleyi veriye dökerler.
Örneğin:
Türkiye’de en çok katmer satışı yapan şehir: Gaziantep (yılda ortalama 2 milyon porsiyon)
En çok katmer ihracatı yapan işletmelerin %70’i Güneydoğu Anadolu’da
Son 5 yılda “katmer” kelimesiyle yapılan Google aramaları, İstanbul, Ankara ve İzmir’de %40 artmış
Bu bakış açısı bize şunu söyler: Katmer artık sadece bir yerel lezzet değil, gastronomi turizminin ekonomik bir ayağı. Lokasyon seçimi, üretim zinciri, fıstık tedarikçisi gibi unsurlar bu açıdan çok daha fazla önem taşır.
Kadınların gözünden: Kültür, duygu ve kimlik
Kadınların yaklaşımı genellikle daha derin ve insani boyutları kapsar. Onlar için “katmer nerede yapılır?” sorusunun cevabı sadece harita üzerinde bir nokta değil; aynı zamanda bir gelenek, bir hatıra ve bir aidiyet duygusudur.
Bir anne için katmer, kızının düğün sabahında yaptığı telaşlı kahvaltıdır. Bir büyükanne için torununa aktardığı mutfak mirasıdır. Bir kadın için katmerin yapıldığı yer, sadece mutfak değil; geçmişle gelecek arasında kurulan sıcak bir köprüdür.
İşte bu yüzden, kadınların dünyasında katmer “nerede yapılır?” sorusu, çoğu zaman “nerede yaşanır?” ile eş anlamlıdır. Belki küçük bir köy evinde odun sobasının üstünde, belki şehir merkezinde bir ustanın ellerinde… Aslolan, o katmerin bir hikâye taşımasıdır.
Şehirlerin farklı yüzleri: Aynı katmer, farklı anlamlar
Gaziantep – Ustalığın başkenti
Katmer burada sadece bir yiyecek değil, bir zanaatkârlık ürünü. Her katı, el emeği ve sabrın sonucu. Burada yenilen bir dilim katmer, gastronomiyle sanatın birleştiği bir noktadır.
İstanbul – Göçle gelen lezzet
Metropollerde katmer artık sadece “Antep tatlısı” değil. Kafelerde, brunch menülerinde, hatta dondurma eşliğinde servis edilen modern bir tatlıya dönüştü. Burada “nerede yapılır?” sorusu “nasıl sunulur?”a evrilir.
Avrupa ve Amerika – Kültürel bir elçi
Gurbetçilerle birlikte katmer de sınırları aştı. Berlin’de, Londra’da, New York’ta açılan Türk pastanelerinde katmer artık kültürel bir temsilci. Sadece tatlı değil, bir kimlik beyanı.
Tartışma: Katmer bir yerle mi sınırlıdır?
Peki sizce katmer hâlâ “Antep’e ait” midir? Yoksa artık her mutfağın, her evin bir parçası haline mi gelmiştir? Bir tatlıyı “yerli” yapan şey coğrafyası mıdır, yoksa onu sahiplenip pişiren eller midir?
Bu soruların kesin bir cevabı yok. Çünkü erkeklerin nesnel verileriyle kadınların duygusal bağları birleştiğinde ortaya çıkan tablo çok daha zengin. Belki de katmer, tam da bu yüzden bu kadar özel: Çünkü nerede yapılırsa yapılsın, içinde bir yerlerde hep “ev”i taşır.
Sonuç: Coğrafyadan öte, bir ruh meselesi
“Katmer nerede yapılır?” sorusu, aslında nerede yaşanır, nerede anlam bulur, nerede paylaşılıyorsa oradadır sorusuna dönüşür. Evet, kökleri Gaziantep’te, fıstığı Antep ovasında, yağı Güneydoğu’nun hayvanlarından gelir. Ama bugün bir Berlin pastanesinde, bir İzmir kahvaltısında ya da bir köy sobasında pişerken de hâlâ katmerdir.
Çünkü mesele, sadece hamurun nerede açıldığı değil; o hamurun hangi ellerle, hangi niyetlerle, hangi hikâyelerle yoğrulduğudur. Ve işte tam da bu yüzden, katmer her yerde yapılır — ama her yerde başka bir anlam taşır.