Geçici Görevlendirmeyi Kim Yapar? Tarihten Günümüze Yetki, Usul ve Tartışmalar
İş ve kamu hayatında “geçici görevlendirme” kararının ardında, yalnızca idari bir işlem değil; kurum kültürü, hukuk tekniği ve güçler ayrılığına saygı gibi katmanlı bir arka plan bulunur. “Kim yapar?” sorusu bu yüzden kritiktir: Yetkiyi doğru elde toplamak kadar, ölçülü kullanmak ve denetime açık kılmak da esastır. Bu yazıda geçici görevlendirmenin tarihsel köklerini, günümüzdeki yasal dayanaklarını ve akademik tartışmalarını berrak bir dille ele alıyoruz. #geçicigörevlendirme #kamu #işhukuku
—
Tarihsel Arka Plan: Vekâlet, İdare ve “İhtiyaç” Mantığı
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan kamu örgütlenmesinde “ihtiyaç halinde görevin geçici devri” fikri daima var oldu. Modern idare hukukunda bu, hizmetin sürekliliği ilkesine bağlanır: Kurum, beklenmedik boşluklarda yahut uzmanlık gerektiren kısa süreli işlerde personeli geçici olarak başka bir birime yahut kuruma kaydırabilir. Cumhuriyet dönemi mevzuatı bu esnekliğe çerçeve getirerek “kim yapar?” sorusunu atanmış, sorumlu ve denetlenebilir makamlara bağladı.
—
Kamuda Kim Yetkilidir? “Atamaya Yetkili Amir”, “Üst Yönetici” ve Kurumsal Onay
Kamu personeli için temel referans, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve buna bağlı ikincil düzenlemelerdir. Pratikte geçici görevlendirmeyi, kanunun verdiği sınırlar içinde atamaya yetkili amir (kurum amiri/üst yönetici) yapar; işlem idari niteliktedir ve yazılı onayla kurulur. Bu çerçevede kurum içi hareketler kadar kurumlar arası geçici görevlendirme de mümkündür; latter için usul ve esaslar ayrıca bir yönetmelikle düzenlenmiştir. [1]
Kurumlar Arası Geçici Görevlendirme
Kurumdan kuruma kısa süreli nakillerde başvuru, uygunluk, onay ve geri dönüş adımları ilgili Kurumlar Arası Geçici Görevlendirme Yönetmeliği ile standartlaştırılır. Bu yönetmelik, “kim yapar?” sorusunu; gönderen ve kabul eden kurumların üst yöneticileri ile atamaya yetkili amirlerinin müşterek işlemine bağlar. Böylece hem personelin mali–özlük hakları korunur hem de görevlendirmenin amacı, süresi ve sınırları belgelendirilir. [2]
Üniversitelerde: 2547 Sayılı Kanun ve Akademik Görevlendirme
Yükseköğretimde kısa süreli akademik görevlendirmeler (bilimsel toplantı, araştırma, inceleme vb.) 2547 sayılı Kanun’un 39. maddesi uyarınca yapılır. Burada yetki üniversite organlarında—çoğu durumda rektör onayı ve yönetim kurulu kararları üzerinden şekillenir; süre ve usulde ise 3 aya kadar (özel şartlarla daha uzun) sınırlamalar ve prosedürler söz konusudur. [3]
—
Özel Sektörde “Kim Yapar?”: İşveren, Yazılı Rıza ve 4857/7
Özel sektörde “geçici görevlendirme” pratikte iki başlıkta görünür: (1) Aynı işverenin farklı işyerleri/şehirleri arasında görevlendirme (iç yer değişikliği), (2) geçici iş ilişkisi (4857/7). İkincisinde, işveren işçisini holding içinde veya aynı toplulukta başka işverene—yazılı rıza şartıyla—geçici devreder; işlem en çok 6 ay için kurulabilir ve en fazla iki defa yenilenebilir. Bu durumda sorumluluk ve ücret ödeme yükümlülüğünün paylaşıldığı özel bir üçlü ilişki vardır; yetki işverendedir fakat biçimi ve süresi yasa ile sınırlıdır. [4]
—
Sektörel Örnekler: Eğitim ve Sağlıkta Uygulama
Eğitimde öğretmen ve yönetici görevlendirmeleri millî mevzuata dayanır; Milli Eğitim Bakanlığı’nda yönetici görevlendirme takvim ve süreçleri yönetmelikle belirlenir ve Bakan onayı/il kamu otoriteleri üzerinden yürütülür. Bu alanda “kim yapar?” sorusunun cevabı, merkezi yetki ile yerel teşkilat arasındaki koordinasyonda yatar. [5]
—
Güncel Akademik Tartışmalar: Esneklik mi, Öngörülebilirlik mi?
Akademik literatürde geçici görevlendirme, iki eksende tartışılır:
1. Hizmet Rasyonalitesi: Esnek görevlendirme kurumun çevikliğini artırır; uzmanlığın ihtiyaç duyulan noktaya hızla taşınmasını sağlar.
2. Hakkaniyet ve Öngörülebilirlik: Sık ve uzun görevlendirmelerin çalışan refahı, aile düzeni ve işyeri bağlığı üzerindeki etkileri sorgulanır. Bu nedenle hukuk tekniği, yetkiyi netleştiren ve ölçülülüğü güvenceye alan düzenlemeleri öne çıkarır: yazılı onay, süre sınırı, geri dönüş ve mali/özlük hakların korunması. Kamu personeli özelinde 657 rejimi; üniversitelerde 2547/39; özel sektörde 4857/7, bu dengeyi kurumsal ölçekte tanımlar. [1]
—
Uygulamada İyi Yönetişim: Şeffaf Gerekçe, Ölçülü Süre, Denetim
Sağlıklı bir geçici görevlendirme için üç ilke öne çıkar:
– Şeffaf Gerekçe: Görevin amacı ve beklenen çıktı açık yazılmalı.
– Ölçülü Süre: Görevlendirme, işin gerektirdiği süreyle sınırlı tutulmalı; uzatmalar için yeniden değerlendirme yapılmalı.
– Denetim ve Geri Bildirim: Personelin mali–özlük hakları, iş tanımı ve iş güvenliği teminat altına alınmalı; dönüş planı baştan tasarlanmalı.
Bu çerçeve, yetkinin kimde olduğunu netleştirirken uygulamanın adil ve sürdürülebilir olmasını sağlar. İdari işlemin niteliği gereği, yargısal denetime açıklık da başlı başına bir güvence mekanizmasıdır. [6]
—
Sonuç: “Kim Yapar?” Sorusu, “Nasıl ve Hangi Sınırlarla?” Cevabına Bağlı
Özetle; kamuda geçici görevlendirmeyi atamaya yetkili amir/üst yönetici (ve kurumlar arası hallerde ilgili üst yöneticiler) yapar; üniversitelerde süreç rektör ve yönetim kurulları üzerinden yürür; özel sektörde ise işveren, 4857/7’nin çizdiği ölçülerde ve işçinin yazılı rızasıyla geçici iş ilişkisi kurabilir. “Kim yapar?” sorusunu doğru anlamak, yetkiyi tek başına görmek değil; onu usul, süre ve denetim üçgenine yerleştirmekten geçer. Böylelikle hizmetin sürekliliği ile çalışanların hakları aynı denklemde korunur. [2]
Kaynakça – Hızlı Referans
- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu (Mevzuat Bilgi Sistemi). :contentReference[oaicite:8]{index=8}
- Kurumlar Arası Geçici Görevlendirme Yönetmeliği. :contentReference[oaicite:9]{index=9}
- 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu m.39 ve üniversite uygulama dokümanları. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
- 4857 sayılı İş Kanunu m.7 (Geçici iş ilişkisi) ve açıklayıcı hukuk notları. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
- MEB yönetici görevlendirme düzenlemeleri ve takvimleri. :contentReference[oaicite:12]{index=12}
::contentReference[oaicite:13]{index=13}
—
Sources:
[1]: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657-20140206.pdf?utm_source=chatgpt.com “DEVLET MEMURLARI KANUNU (1) (2) – Mevzuat”
[2]: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.1025.pdf?utm_source=chatgpt.com “KURUMLAR ARASI GEÇİCİ GÖREVLENDİRME YÖNETMELİĞİ”
[3]: https://kalite.yeniyuzyil.edu.tr/wp-content/uploads/2023/10/2547-SAYILI-KANUN-UN-39.-MADDESI-KAPSA-MINDAKI-KISA-SURELI-GO%CC%88REVLENDI%CC%87RMLER.pdf?utm_source=chatgpt.com “MEVZUAT: 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 39. maddesi, 657 sayılı …”
[4]: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf?utm_source=chatgpt.com “İŞ KANUNU Kanun : 4857 Kabul Tarihi : 22/5/2003 Gazete – Mevzuat”
[5]: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230208-10.htm?utm_source=chatgpt.com “VE YÖNETİCİ GÖREVLENDİRME YÖNETMELİĞİ – T.C. Resmî Gazete”
[6]: https://www.kamufinans.com/memurlarin-gecici-olarak-gorevlendirilmesi-ve-ozellik-gosteren-durumlar?utm_source=chatgpt.com “Memurların Geçici Olarak Görevlendirilmesi ve Özellik Gösteren Durumlar”